We zien vaak problemen bij de kat aan het slijmvlies. Variërend van gingivitis tot parodontitis door tandplak en tandsteen. Als de ontsteking verder de mond in trekt dan noemen we het een gingivitis-stomatitis-pharyngitis complex. Tegenwoordig heet het FCGS = Feline Chronic Gingivitis Stomatitis oftewel langdurige ontsteking van het mondslijmvlies.
Slijmvliesontstekingen kunnen ontstaan door virus infecties zoals kattenaids, leucose, calicivirus of een herpesvirus infectie. Ook kunnen bacteriën zorgen voor een slijmvliesontsteking.
Allergie of tumor. ook komen er slijmvliesproblemen voor door een allergische reactie of door een tumor voor. Bij jonge katten zien we een juvenile gingivitis of juveniele gingivitis, vooral bij Maine Coons van 4-8 maanden zien we deze afwijking.
De tumor kan gelokaliseerd zijn, vooral bij katten komt een plaveiselcelcarcinoom voor die heel lokaal, maar deze kan ook erg uitgebreid kan zijn. Ook is er een zeer uitgebreide ontsteking van het mondslijmvlies door een feline sarcoid.
Bij gingivitis is het tandvlees gezwollen, rood en bloedt gemakkelijk. Deze ontsteking verspreidt een onaangename geur waardoor de kat erg uit de bek kan stinken. Als gevolg van de ontsteking kan het tandvlees zich terugtrekken waardoor de tandhals en wortels zichtbaar worden. Wanneer de ontsteking zo uitgebreid is dat ook het onderliggende bot ontstoken raakt is er sprake van parodontitis.
Laat uw kat bovenstaande klachten zien? Twijfel in dit geval niet langer en maak direct een afspraak bij de dierentandarts. De meeste katten laten echter helemaal niet zien dat zij pijn aan hun gebit hebben.
Als het melkgebit wisselt dan zie je een tijdelijke gingivitis naast de blijvende elementen.
Bij jonge dieren zien we vaak een overduidelijke ontsteking op de gingiva.
Het advies is om bij een dergelijk kitten de kiezen te gaan poetsen met zachte gaasjes, ook moet het tandvlees daarbij gepoetst worden om de genezing te stimuleren. We gebruiken daarbij ook het middel Dentisept, een kleverige chloorhexidine gel. De Eigenaar moet dit 1-2x daags in het begin aan brengen en later 2-3x per week.
We zien de laatste tijd steeds vaker bij jonge katten een ontsteking van het tandslijmvlies de gingiva. Het begint als de kiezen gaan wisselen op 4-5 maanden leeftijd. Vooral bij Maine Coons en Noorse Boskatten zien we deze tandvlees ontsteking bij de jonge katten vaak. Deze afwijking heet juveniele gingivitis, of in de amerikaanse literatuur: juvenile gingivitis.
In de literatuur wordt dit ook wel Juvenile FCGS genoemd. Het begint bij katten van 4-6 maanden leeftijd als de blijvende kiezen doorkomen. Het slijmvlies raakt door een onbekende oorzaak geirriteerd en gaat groeien en groeien. Net zolang tot bijna de gehele kies afgedekt is. Het gekke is dat er op de kiezen bijna geen tandplak of tandsteen aanwezig is.
Het tandslijmvlies ziet er erg rood en pijnlijk uit, maar de katten eten vaak nog goed, zijn speels en goed op gewicht. In dit geval halen we het woekerende slijmvlies weg en eventueel een paar kiezen die los zitten. De eigenaar moet als nabehandeling de kat dagelijks poetsen en op het slijmvlies Dentisept ® aanbrengen met een wattenstaafje. De katten kunnen hier overheen groeien als ze goed worden gepoetst. Als het echter terugkomt dan adviseren we om de kiezen te laten trekken om te voorkomen dat de volwassen vorm van FCGS kan gaan ontstaan.
Als een kat met het rood en ontstoken tandvlees echter wel pijnlijk is, slecht eet, kwijlt, humeurig is, veel wegduikt en niet aangehaald wil worden dan is ons advies om de slijmvlies woekering weg te halen en alle kiezen te trekken. De katten knappen er enorm van op. Gaan weer goed eten, zijn weer speels en aanhankelijk. Je voorkomt daarmee ook dat op latere leeftijd volwassen FCGS gaat ontstaan.
Een juveniele gingivitis is een voor stadium van de feline chronische gingivitis en stomatitis (FCGS) of caudale stomatitis. De gingivitis of tandvleesontsteking slaat dan door naar het andere slijmvlies in de mond.
Als een kat erg last heeft van het ontstoken tandvlees: slecht eet, kwijlt, schuw is en wegduikt of het slijmvlies raakt weer ontstoken ondanks het poetsen dan is het advies is om een gedeelte of eventueel alle kiezen van de kat te trekken. Dit is nodig om te voorkomen dat de rest van het slijmvlies in de bek ontstoken raakt. Het klinkt erg heftig, maar de kat (het kitten) knapt er enorm van op! In plaats van een bange, schrikachtige, schuwe, wegduikende kat is er na de behandeling weer een kat aanwezig die zich lekker voelt, aangehaald wil worden, actief en levendig is en niet meer wegduikt onder het bed.
Een steeds terugkerende slijmvliesontsteking in de mond bij de kat wordt ook wel Feline Chronic Gingivitis Stomatitis of FCGS genoemd of caudale stomatitis of nog korter stomatitis.
Deze aandoening komt voor op alle leeftijden. Vaak beginnen de problemen al op jonge leeftijd ( jonger dan twee jaar) maar de meeste problemen zie je bij katten van middelbare leeftijd (7-8 jaar). Ook zien we in onze dierenkliniek opvallend veel Maine Coons en oosterse rassen met dit probleem. Siamezen, Oosterse Kortharen en Burmezen hebben opvallend vaak last van deze ziekte.
Het complex bestaat uit 3 ziektes die gezamenlijk of apart kunnen voorkomen:
Bij gingivitis is het tandvlees gezwollen en rood en bloedt het gemakkelijk. Deze ontsteking verspreidt een onaangename geur waardoor de kat erg uit de bek kan stinken. Als gevolg van de ontsteking kan het tandvlees zich terugtrekken waardoor de tandhals en wortels zichtbaar worden. Wanneer de ontsteking zo uitgebreid is dat ook het onderliggende bot ontstoken raakt is er sprake van paradontitis.
Als gevolg van tandsteen kan het slijmvlies van de wang ontstoken raken. Dit gebeurt met name ter hoogte van de molaren waar tandsteen het snelst ontstaat. De stomatitis bij het gingivitis - stomatitis - pharyngitis - complex blijft niet beperkt tot een kleine lokale ontsteking ter hoogte van een tand. De ontsteking kan zich over een groot deel van het slijmvlies van de wang uitbreiden.
Hierbij raakt het slijmvlies achter in de mondholte ontstoken. Met name het zachte gehemelte en de slijmvlies omslag van boven- naar onderkaak achter in de bek kunnen enorm ontstoken raken. Dit proces is erg pijnlijk voor de kat en ze zullen dan ook vaak stoppen met eten.
Deze ontsteking is karakteristiek voor het complex en is er vaak de oorzaak van dat een eigenaar met de kat naar een dierenarts gaat: de kat wil namelijk niet meer eten door de pijn.
De symptomen zijn:
FCGS is een multifactoriële ziekte! Er is niet één oorzaak maar een combinatie van meerdere oorzaken. Er is een ontsteking door tandplak / tandsteen, gingivitis en parodontitis, echter we zien eigenlijk bijna nooit forl's of tandresorptie bij deze problemen!. Er is een verminderde weerstand en bij bijna alle gevallen is er een calicivirus infectie aanwezig. Ook kan er een herpes infectie aanwezig zijn. We komen in de volgende pagina hierop terug. Ook kan er een allergie meespelen en als we het niet weten noemen we het idiopathisch!
Er wordt dus gedacht aan een combinatie van factoren dan de volgende oorzaken:
Deze wordt gesteld door een inspectie van de mondholte. Omdat de behandeling afhankelijk is van de onderliggende oorzaak is een aanvullend onderzoek vaak noodzakelijk, zoals een bloedonderzoek om kattenaids en leucose uit te sluiten.
Af en toe zien we katten die familie van elkaar zijn waarbij bij meerdere katten FCGS aanwezig is, FCGS kan echter ook bij meerdere katten in één huishouden voorkomen en die hoeven niet familie van elkaar te zijn, We hebben katten gezien die niet naar het pension geweest zijn, maar ook katten die na een pensionbezoek allemaal ziek zijn geworden. Het lijkt dus meer een probleem in een huis door infecties onderling dan dat het erfelijk is. Echter het is zeker niet uitgesloten dat er een erfelijke component aanwezig kan zijn.
Afhankelijk van de ernst van de verschijnselen wordt een behandelplan opgesteld. De behandeling bestaat uit diverse stappen. Deze variëren van het schoonmaken van het gebit tot het trekken van alle tanden en kiezen. Helaas is dit het trekken van alle kiezen in het merendeel van de gevallen de aangewezen therapie.
Omdat de aandoening meestal gepaard gaat met flinke tandsteen vorming is een professionele gebitsreiniging vaak de eerste stap in de behandeling. Onder sedatie wordt het gebit schoongemaakt met een ultrasoon trilapparaat en daarna gepolijst.
Als de ontsteking niet overgaat na deze professionele gebitsreiniging of weer terugkomt dan adviseren we om alle kiezen te trekken.
Als er een FCGS aanwezig is zullen er nog wel eens ontstekingsremmende medicijnen zoals corticosteroïden worden gegeven.
CORTICOSTEROÏDEN ZULLEN IN EERSTE INSTANTIE EEN STERKE VERBETERING GEVEN echter gedurende korte tijd, daarna werkt het averechts - gebruik alleen corticosteroïden nadat de kiezen zijn getrokken!
Het is beter om geen corticosteroïden te geven voordat de kiezen getrokken zijn. Deze medicijnen remmen de ontsteking sterk af, maar op langere termijn werken ze averechts. Ze zullen eerder in de hand werken dat het probleem blijft terugkomen en in sterke mate aanwezig zal blijven nadat alle kiezen getrokken zijn.
Wanneer een ontsteking ondanks de ingestelde therapie telkens blijft terugkomen kunnen het beste alle kiezen en eventuele kiesresten getrokken worden. Meestal blijven de klachten na deze ingreep weg. Een eigenaar ziet vaak erg op tegen deze ingreep, maar de resultaten zijn gewoon goed. Natuurlijk kan een kat ook zonder kiezen gewoon eten, eerst blikvoer en later zelfs brokken!
Normaal gesproken gaat de ontsteking in de mond na een paar weken / maanden tot rust komen als we de kiezen hebben getrokken en een pijnstillend/ontstekingsremmend middel hebben gegeven. Dit is het geval in 80 % van de FCGS katten.
Echter we zien soms dat de roodheid in de bek niet overgaat. Deze katten blijven last houden. Hebben last met eten, speekselen en kwijlen en hebben pijn uitingen als ze willen eten.
Om dan deze ontsteking af te remmen kan gekozen worden voor afremmende medicijnen zoals corticosteroïden (dit mag wel na de volledige extractie maar niet ervoor!) echter dit kan op termijn ongewenste bijwerkingen hebben zoals het ontstaan van suikerziekte of ziekte van cushing.
Een alternatief dat wij gebruiken is atopica.
